شیخ جعفر كاشف الغطاء

شـیـخ جـعـفر كاشف الغطا، شاگرد وحید بهبهانی و شاگرد سید مهدی بحرالعلوم بوده است كتاب معروف او در فقه به نام كشف الغطا است در نجف می زیسته و شاگردان بسیاری تربیت كـرده اسـت سـیـد جواد صاحب مفتاح الكرامه و شیخ محمد حسن صاحب جواهر الكلام از جمله شـاگـردان اویـند او چهار پسر داشته كه هر چهار تن ازفقها بوده اند كاشف الغطا معاصر فتحعلی شـاه اسـت و در مـقـدمـه كشف الغطا او رامدح كرده است ........................................

شـیـخ جـعـفر كاشف الغطا، شاگرد وحید بهبهانی و شاگرد سید مهدی بحرالعلوم بوده است كتاب معروف او در فقه به نام كشف الغطا است در نجف می زیسته و شاگردان بسیاری تربیت كـرده اسـت سـیـد جواد صاحب مفتاح الكرامه و شیخ محمد حسن صاحب جواهر الكلام از جمله شـاگـردان اویـند او چهار پسر داشته كه هر چهار تن ازفقها بوده اند كاشف الغطا معاصر فتحعلی شـاه اسـت و در مـقـدمـه كشف الغطا او رامدح كرده است و در سال 1228 ه ق درگذشته است كاشف الغطا در فقه نظریات دقیق و عمیقی داشته و از او به عظمت یاد می شود.[1]
شیخ جعفر كاشف الغطا، فقیه بزرگ و مجتهد وارسته در عصر خویش بوده است یكی از بزرگان او را چنین توصیف می كند:
بـزرگ بـزرگـان، شمشیر بران اسلام، استاد پژوهش و تحقیق، آیت عجیب خداوند كه عقلها از درك آن قـاصـرنـد و زبانها لال اگر به علم و دانش او بنگری، كتاب كشف الغطایش كه در هنگام سـفـر نوشته است، تو را از امری سترگ باخبر می سازد واز مقامی والا در مراتب علوم دینی او، چه اصول باشد و چه فروع آگاه می كند.
آری، مـرحـوم استاد میرزا حسین نوری، صاحب مستدرك الوسائل (ره) این چنین كاشف الغطا را ستایش می كند و توصیف می نماید.[2]
درست است در هر عصر، عالمان بزرگی داشته ایم كه از نظر علم و تقوی كم نظیر بوده و همتایی نـداشـتـند، ولی امروز سخن از شخصیتی است عالیقدر وبزرگ مرتبه كه با كتاب ارزنده كشف الـغـطا خود فقه و دشواریهای فقه را شكافت وهمانند كشتی كه حباب دریا را می شكافد نام آن بزرگوار جعفر بن شیخ خضر جناجی نجفی و معروف به كاشف الغطا است او در سال 1154 ه ق در نجف اشرف چشم به جهان گشود و از همان اوان كودكی به تحصیل علوم دینی پرداخت در آغازمقدمات را نزد پدر خود آموخت و سپس از محضر بزرگانی نظیر: شیخ محمد مهدی فتونی و آقا محمد باقر وحید بهبهانی و سید مهدی بحرالعلوم كسب دانش كرد و به مرتبت والایی از علم و عمل نائل آمد كه بزرگان در حق او گفته هایی دارند.
اخلاق كاشف الغطا:
كـاشـف الـغـطـا دارای اخـلاق الـهـی بود وارسته، فروتن، سخاوتمند، غیور،متواضع، مجاهد و با مـسـتـمندان از هر راهی كه می توانست برای فقرا پول جمع آوری می كرد و بر آنان انفاق می نمود حتی نوشته اند كه گاهی خود به پول جمع كردن می پرداخت و در عبای خود پول جمع آوری و در همان مجلس بر فقرا و بیچارگان تقسیم می نمود.
در دل شب، برای عبادت و راز و نیاز بیدار می شد و تا سپیده دم، در حال تضرع و گریه و زاری بود و صـبـحـگـاهـان بـرای درس و بحث، و برای مقابله با دشمنان دین ومذهب، همانند شیر در این میدانهای خطرناك وارد می شد و همواره پیروز و سربلندبود شب كه فرا می رسید، هنگام خوابیدن بـه مـحـاسـبه نفس خویش می پرداخت وگاهی خطاب به خویشتن می گفت: در كوچكی ترا جـعـیـفـر (جعفر كوچولو) می گفتند، سپس جعفر شدی، و پس از آن شیخ جعفر، و سپس شیخ الاسلام،پس تا كی خدا را معصیت می كنی و این نعمت را سپاس نمی گویی؟
هـمیشه مردم را به خواندن نماز جماعت سفارش می كرد و بر این امر اهمیت فراوان قائل بود غالبا در مسجدی كه می رفت، نماز ظهر را با مردم می خواند، سپس برای نماز عصر، یكی از مؤمنین را ـ كه عدالتش ثابت بود ـ به عنوان امام جماعت برمی گزید و خود نیز به او اقتدا می كرد.
مـیرزای نوری (ره) در مستدرك می نویسد: سید مرتضی نجفی كه مرد عادل و باتقوی و فرد مـورد اعتمادی است و در اوایل عمرش شیخ جعفر را درك كرده بود،به من گفت: روزی شیخ جعفر برای نماز ظهر تاخیر كرد و به مسجد نیامد مردم كه ازآمدن شیخ ناامید شدند، شروع كردند نـمـاز را فرادی خواندند چیزی نگذشته بود كه شیخ وارد مسجد شد و با ناراحتی مردم را سرزنش كـرد كـه چـرا نـمـاز را فرادی می خوانید؟
مگر یك نفر عادل بین شما نیست كه به او اقتدا كنید؟
سـپس مؤمنی رادید كه تا اندازه ای امكانات مالی نیز داشت، و نماز می خواند فورا به او اقتدا كرده وبـه نـماز ایستاد مردم كه شیخ را دیدند به آن مؤمن اقتدا كرده، همه پشت سر اوایستادند و اقتدا كـردنـد آن مـؤمن به قدری شرمنده شد كه نمی دانست چگونه نماز راتمام كند پس از ادای نماز ظهر كنار رفته و به شیخ عرض كرد: باید نماز عصر را خودجناب عالی امامت كنید شیخ خودداری كرد او اصرار نمود، تا اینكه بالاخره شیخ ‌گفت: حال كه اصرار می كنی، اگر پولی بدهی كه همین جـا بر فقرا تقسیم كنیم، از امامت تو صرف نظر می كنیم آن مرد پذیرفت و دویست شامی (كه پول رایج آن زمان بود) به شیخ پرداخت و شیخ جعفر قبل از شروع به نماز عصر، دستور داد فقرا را جمع كنند وهمانطور پولها را بر آنها تقسیم نمود سپس به نماز ایستاد.
شـیـخ نـسـبت به مذهب خیلی تعصب داشت و در برابر دشمنان حق، بی پروامی ایستاد و مقاومت مـی كرد هنگامی كه وهابیها به نجف یورش آوردند و به غارتگری و جنایت دست زدند، شیخ جعفر بـزرگ بـا دسـت و زبان با آنان جهاد كرد واز مذهب دفاع نمود، تا آنجا كه جبهه ای در مقابل آنان گـشـود و رزمـنـدگـانـی را بـرای دفـاع از دین آماده ساخت و خود همراه علما و بزرگان دین پیشاپیش آنان به راه افتادو پس از نبردی سهمگین آنان را تار و مار كرده، از نجف راند و رئیس آنها كـه سـعـود نـام داشـت (و شـایـد از نـیاكان ملك فهد، پادشاه كنونی عربستان باشد) ناچار پا به فـرارگذاشته و برای انتقام جویی به كربلا حمله كرد، چون دیگر توان مقاومت در برابریاران شیخ جـعـفـر را نـداشـت و اهـل كـربلا با اینكه بیشتر از اهل نجف بودند، تاب مقاومت نیاورده، تسلیم سـتـمگران شدند پس از آن حادثه برای اینكه نجف اشرف ازهر گزندی مصون بماند، شیخ جعفر قـیـام بـه ساختن سور نجف (دیواری بزرگ دراطراف نجف اشرف) نمود و محمد حسن خان صدر اصفهانی به دستور آن بزرگواركار ساختمانی این سور مهم را به عهده گرفت و بنا كرد.
یـكی از كارهای مهم شیخ جعفر را نیز می توان مقابله با میرزا محمد اخباری نام برد این شخص از بزرگترین دشمنان مراجع اصولی بود كه تهمتهای ناروا و زشت به علما می زد و در گوشه و كنار فعالیت زیادی بر علیه آنان می كرد شیخ جعفر برای كوبیدن او ناچار به ری سفر كرده و به تبلیغ بر عـلـیه آن فرد اخباری مشغول شد و دراین زمینه، نامه ها و رساله های مفصلی در رد میرزا محمد اخـباری و مذهب او نوشت و آن قدر كوشش كرد تا اینكه حركت او را در نطفه خفه كرد و میرزای اخباری ازترس او پا به فرار گذاشت.
آثار علمی و شاگردان:
آثـار علمی كاشف الغطا منحصر به چند كتاب فقهی نیست، بلكه یكی از آثارمهم عملی و علمی او را می توان تربیت كردن فرزندانی برجسته و فقیه ذكر نمود كه هر یك دریایی از علم و دانش بودند شـیـخ جعفر دارای سه فرزند مجتهد بود كه هر سه از فقهای بنام شیعه اند و بزرگترین آنها شیخ موسی است كه پدر برای وی احترامی فوق العاده قائل بود و برخی از تالیفات این فرزند به خواهش پـدر بـوده اسـت شـیـخ ‌جـعـفر این فرزندش را بر تمام فقها، به استثنای شهید اول و محقق برتر می دانست درحق او گفته شده است: كسی همانند شیخ موسی آگاه به قوانین فقه نبوده است دوفرزند دیگرش شیخ علی و شیخ حسن می باشند كه هر دو مجتهد بوده اند.
شـیـخ جعفر پنج داماد داشته است كه این پنج داماد نیز هر كدام از فقهای به نام شیعه می باشند و آنها عبارتند از:.
1 ـ شیخ اسد اللّه تستری كاظمی، صاحب كتاب المقابیس.
2 ـ شیخ محمد تقی رازی اصفهانی، صاحب هدایه المسترشدین.
3 ـ سید صدر الدین موسوی عاملی.
4 ـ آقا محمد علی هزار جریبی.
5 ـ شیخ محمد، پدر شیخ راضی.
كـاشـف الـغـطـا را شـاگردان بسیار دیگری نیز هست كه بیشتر آنها از مجتهدین وشخصیتهای برجسته تاریخ بوده اند و ما برای تیمن و تبرك نام برخی از آنها را ذكرمی كنیم:.
1 ـ سید جواد عاملی، مؤلف كتاب ارزنده مفتاح الكرامه كه شرح او خواهد آمد.
2 ـ شـیـخ محمد حسن نجفی، صاحب جواهر الكلام كه خود نیز به نام كتابش،یعنی صاحب جـواهـر مـعـروف است هیچ فقیه و مجتهدی از این كتاب ارزشمندمستغنی نیست و نمی تواند باشد.
3 ـ سید محمد باقر صاحب انوار.
4 ـ حاج محمد ابراهیم كرباسی، صاحب اشارات.
5 ـ شیخ قاسم مجیب الدین عاملی نجفی.
6 ـ ملا زین العابدین سلماسی.
7 ـ شیخ عبدالحسین اعسم.
8 ـ سید باقر قزوینی.
9 ـ آقا جمال.
10 ـ شیخ حسین نجفی.
تالیفات:
شیخ را مؤلفات بسیاری نیست، ولی آنچه نوشته است، عالی و ارزنده است:
1 ـ مهم ترین و عالی ترین كتاب وی، كتاب كشف الغطا است كه در عبادات می باشد، تا آخر باب جهاد و در آخر نیز كتاب وقف را بر آن افزوده است.
شیخ جعفر این كتاب را در سفر تالیف كرده و از كتابهای فقهی، به جز قواعدعلا مه، همراه نداشته است و این كتاب از عجایب روزگار است، آنچنان كه مؤلفش بود.
2 ـ شرح قواعد علا مه.
3 ـ كتاب الطهاره كه خیلی مفصل است و در آن اقوال دانشمندان نیز در باب طهارت بررسی شده است.
4 ـ بغیه الطالب، در طهارت و نماز.
5 ـ العقائد الجعفریه فی اصول الدین.
6 ـ غایه المامول فی علم الاصول.
7 ـ شرح الهدایه للطباطبائی.
8ـ الـحـق فـی تصویب المجتهدین و تخطئه الاخباریین، كتابی است استدلالی در رد اخباریین و اظهار حق اصولیین.
9 ـ رساله منهج الرشاد لمن اراد السداد شاید اولین كتابی است كه در ردوهابیان نوشته شده است.
شیخ جعفر همچنین دارای قریحه ای شعری بوده و دیوان شعری از او موجوداست كه در آن اشعار بسیار جالب و زیبا سروده است
بین او و استادش آیه اللّه سید مهدی بحر العلوم (ره) اشعار زیادی رد و بدل می شد كه در كتابهای ادبی ثبت است.
وفات:
سرانجام شیخ جعفر كاشف الغطا پس از گذراندن عمری سرشار از خدمت به مكتب و امت اسلام، در روز چـهـارشـنبه، 22 یا 27 رجب سال 1228 ه ق، پس از هفتادو چهار سال زیستن پربركت در دنیا، به لقای خدا شتافت و زندگی جاودان خود راآغاز كرد

منبع : اندیشه قم